baan die als nutteloos en onzinnig wordt ervaren, meestal door degene die de baan
vervult, en die vaak een kantoorbaan is waarin veel vergaderd en overlegd wordt zonder
dat er een concreet of duidelijk doel of resultaat behaald of nagestreefd wordt; nutteloze,
onzinnige, waardeloze, onnodige baan
'Veel middenmanagement is er uitsluitend om verantwoordelijkheden af te schuiven.'
De in 2020 overleden Amerikaanse antropoloog David Graeber sprak in dat verband van
'bullshitsjobs', onzinbanen. 'Daar heb ik wel een probleem mee. Iedereen vindt iets
anders een bullshitjob. Iemand die niet in de media gelooft, zal jouw werk een bullshitjob
noemen en je geen cent waard vinden. En iemand die meent dat de wetenschap de boel
belazert, vindt dat ík een bullshitjob heb. Maar de meeste mensen vinden dat hun eigen
baan wel wat toevoegt. We zitten momenteel in een heel interessant laboratorium, met
die gigantische arbeidstekorten. Als we echt zoveel bullshitjobs zouden hebben, dan
zou daar toch in gesneden worden zodat het echte werk gedaan kon worden? Dan zou Schiphol
hun mensen toch van de kantoren halen en ze op andere plekken zetten?"
Met zijn absurde aanpak legt Ballet Dommage de vinger op de wonden die bullshitjobs
veroorzaken. Moeder, waarom werken wij? Voor een derde van alle werknemers is dat
dé vraag, blijkt uit Nederlands onderzoek. Zij ervaren geen meerwaarde of voldoening
in hun job, die vooral bestaat vanwege de instandhouding van het systeem.
Tezelfdertijd neemt het bullshitgehalte toe van intrinsiek nuttige banen - bijvoorbeeld
in de zorg en het onderwijs. Werknemers in deze sectoren zijn steeds meer tijd kwijt
aan vergaderingen en administratieve handelingen die de vreugde ondermijnen van het
beroep waarvoor ze ooit hebben gekozen. Op gezag van werknemers die zelf het best
kunnen oordelen over het nut - of het gemis daaraan - van hun werk, stelde Graeber
vast dat ruim 30 procent van alle banen in dit deel van de wereld geen ander doel
dient dan mensen van de straat houden. Bullshitjobs zijn een doel op zich, net als
de banen waarmee in de vroegere Sovjet-Unie volledige werkgelegenheid werd gesuggereerd.
Naar het percentage bullshitbanen bij Tesla kan slechts een slag worden geslagen,
maar de argumenten waarmee Musk zijn werknemers weer naar het kantoor ranselt, duiden
op een ideeënarmoede die mogelijk strookt met het bullshitgehalte van het kantoorwerk
in zijn bedrijf.
Twijfelen werkende mensen 'altijd' of 'meestal' aan het belang van hun werk, zo definieerde
Dekker, dan hebben ze een 'bullshit job'. De resultaten worden deze maand gepubliceerd
in het economievakblad ESB. Wat blijkt: slechts 5 procent van de Nederlandse werkenden
valt in die categorie. Daarmee zit Nederland aan de lage kant, vergeleken met andere
Europese landen. In Oostenrijk en Spanje twijfelen bijvoorbeeld veel meer werkenden
aan het nut van wat ze doen. Respectievelijk 13 en 12 procent. Het valt dus heel erg
mee met die bullshitjobs, concludeert Dekker. „We moeten ons geen onbehagen laten
aanpraten door mensen als Graeber." Al geeft ook hij toe dat 5 procent in absolute
cijfers ook weer niet zó weinig is: bijna 8,6 miljoen Nederlanders werken, volgens
het Centraal Bureau voor de Statistiek. Dat betekent dat zo'n 430.000 mensen vinden
dat ze zinloos werk doen.
