Cijfer zes dat op een universiteit wordt gegeven voor een tentamen dat of een scriptie die eigenlijk als onvoldoende beoordeeld zou moeten worden, met het doel de student geen, voor de universiteit financieel nadelige, studieachterstand op te laten lopen. Vaak ook in de verkleinvorm genadezesje. In Groningen ook een oprotzes genoemd.
Een genadezes…
is een zes
| Aard herkomst | inheems woord |
|---|---|
| Vroegste datering | 1992 |
| Bijzonderheden | De verkleinvorm genadezesje komt al voor in een krantenartikel uit 1992, en wordt ongeveer even vaak gebruikt als genadezes. Het woord kwam al incidenteel voor de jaren negentig, maar werd vooral populair in de jaren nul. |
| Vorm | Afbreking | |
|---|---|---|
| Enkelvoud | genadezes | ge.na.de.zes |
| Meervoud | genadezessen | ge.na.de.zes.sen |
| Verkleinvorm | genadezesje | ge.na.de.zes.je |
| Officiële variant | genade-zes | ge.na.de-zes |
| (Met facultatief koppelteken.) | ||
| Aantal lettergrepen | 4 |
|---|---|
| Hoofdklemtoon | 2de lettergreep |
| Type | zelfstandig naamwoord |
|---|---|
| Naamtype | soortnaam |
| Geslacht | mannelijk of vrouwelijk |
| Lidwoord | de |
| Betekenisklasse | abstractum |
| Type | samenstelling |
|---|---|
| Linkerlid | genade |
| Linkerlidtype | zelfstandig naamwoord |
| Rechterlid | zes |
| Rechterlidtype | zelfstandig naamwoord |
| Tussenklank | geen |
| Hyperoniem | zes |
|---|---|
| Synoniem | genadezesje |
| Synoniem | oprotzes; oprotzesje (
|
Eén op de tien docenten aan universiteiten heeft studenten laten slagen terwijl ze dat niet verdienden. Ze versoepelen tentamens, geven 'genadezessen' en beschouwen een onvoldoende voor een afstudeerscriptie als een taboe. Dat blijkt uit onderzoek van vier studenten journalistiek die zich tezamen het Topje van de IJsberg noemen.
De genadezes, treffend aangeduid als 'oprotzes', bestaat dan ook al lange tijd. Twintig jaar geleden, toen ik het conservatorium bezocht, was de term daar al gemeengoed. Opmerkelijk echter was dat het krijgen van een zes voor het afstudeerwerk daar gold als een enorme afgang.
Op meerdere universiteiten wordt de oprot- of genadezes genoemd. Docenten aan de Universiteit Utrecht, de Rijksuniversiteit Groningen, de TU Delft en de Vrije Universiteit in Amsterdam herkennen het fenomeen allemaal: studenten die voor hun scriptie geen mager zesje verdienen, krijgen er toch een.
'Soms geef ik een genadezes', zegt Timo de Rijk, hoogleraar design aan de TU Delft. 'Iedereen die daar verbaasd over doet, heeft boter op zijn hoofd.'
In Dit is de Dag bekende universitair docent en ethicus Theo Boer woensdag ook wel eens zo'n 'genadezes' te hebben uitgedeeld: 'Maar, alleen als iemand leerbaar is. Als ik denk: die komt er wel.'
In de praktijk verlopen de beoordelingen niet soepel. Het is bijvoorbeeld nog niet mogelijk de vooruitgang van een student door de jaren heen te volgen. Zo ook bij Erik, die al een aantal keer met een 'genade-zes' voor professioneel handelen is geslaagd. Maar het volgende studiejaar begint hij weer met een schone lei.
| Domein | onderwijs en opvoeding |
|---|---|
| Tijd | neologisme |