hondenfluitje


LET OP: Dit woord heeft ook oudere betekenissen. Alleen de nieuwe betekenissen worden getoond. Bekijk dit woord in het Algemeen Nederlands Woordenboek om alle betekenissen te zien: hondenfluitje (ANW)

hondenfluitje 1.0

Betekenis

verhulde boodschap, vaak een politieke haatboodschap, die bedoeld is voor ingewijden
Dit verschijnsel heet zo omdat het geluid dat een hondenfluitje (in betekenis 1.0) produceert zo hoog is dat het niet of nauwelijk door een mens kan worden waargenomen. Of een uiting wel of niet een hondenfluitje is, is vaak onderwerp van discussie. Gezien de betekenis van het woord ligt het voor de hand dat degene die een als hondenfluitje bestempelde uiting doet zelf meestal zal ontkennen dat er sprake is van een hondenfluitje.

Een hondenfluitje…

is een boodschap

  • [Functie] dient om maatschappelijk of politiek onaanvaardbare boodschappen door te geven of oproepen te doen, bv. aan de eigen achterban, zonder dat iemand er direct op aangesproken kan worden
  • [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] is een boodschap die op zo'n manier geformuleerd is dat de strekking ervan duidelijk is voor insiders zonder dat buitenstaanders hard kunnen maken dat die strekking in de boodschap bevat ligt; kan een oproep tot haat of geweld zijn
  • [Betrokkene] is bedoeld voor insiders of de eigen achterban
  • [Onstoffelijke inhoud] heeft vaak een racistisch of discriminerend karakter
  • [Legitimiteit] is niet strafbaar, maar wordt wel algemeen afgekeurd

Over het woord

Aard herkomst leenvertaling
Vroegste datering 2005
Brontaal Engels
Vorm in brontaal dog whistle
Betekenis in brontaal idem
Samenhangende woorden (betekenis) dog whistle politics
Vorm Afbreking
Enkelvoud hondenfluitje hon.den.fluit.je
Meervoud hondenfluitjes hon.den.fluit.jes
Aantal lettergrepen 4
Hoofdklemtoon 1ste lettergreep
Fonetische schrijfwijze [ *h ɔ n . d ə n . 'f l œy . t j ə ]
Type zelfstandig naamwoord
Naamtype soortnaam
Geslacht onzijdig
Lidwoord het
Betekenisklasse abstractum
Type samenstelling
Linkerlid hond
Linkerlidtype zelfstandig naamwoord
Rechterlid fluitje
Rechterlidtype substantief (verkleinvorm)
Tussenklank (e)n

Het woord in gebruik

Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


Hyperoniem boodschap
metafoor
Betrokken betekenissen 1.0 : 2.0

Ik moet denken aan het laatste spotje van de PVV, in de zendtijd voor politieke partijen nota bene, waar de huidige migratiestroom vergeleken wordt met gewelddadige mosliminvasies in de geschiedenis. Dit zijn allang geen hondenfluitjes meer, maar megafoons.

NRC Handelsblad,

Ofra Klein is politiek socioloog en doet aan de Erasmus Universiteit onderzoek naar digitale media, waaronder hondenfluitjes. In een video-interview geeft ze een aantal recente Nederlandse voorbeelden: insinuerende vragen van Farid Azarkan over de Joodse partner van minister Yesilgöz, Geert Wilders die een tweet met een beruchte complottheorie deelt en een verkiezingsposter vol regenboogvlaggen van DENK met daarin de oproep 'Zullen we weer gewoon doen?' De verborgen boodschap: 'bent u ook tegen transgenders, diversiteit in schoolboeken, bedrijven die LHBTQ'ers knuffelen. Stem op ons.' Het positieve symbool, de regenboogvlag, wordt geframed als voorbeeld van de teloorgang van de maatschappij.

NRC,

Minister Hugo de Jonge beticht Baudet van 'complotwaanzin'. "De complotwaanzin die hij keer op keer verspreidt, hoort gewoon niet thuis in de Tweede Kamer. Daarom is het goed dat er vandaag een streep is getrokken. Het zijn hondenfluitjes die anderen in beweging kunnen brengen om de veiligheid van politici in gevaar te brengen."

Algemeen Dagblad,

Politieke strategen spreken van 'de tactiek van het hondenfluitje': scherpe signalen uitzenden die alleen hoorbaar zijn voor speciale groepen kiezers.

Trouw,

De gegoede middenklasse is natuurlijk bovenal wit en vooral grijs, heel erg grijs. 's Nachts droomt diezelfde bezoeker de zoete droom van de revolte, in de comfortabele wetenschap dat de wereldverbeteraar die hij of zij ooit is geweest, dertig jaar later nog altijd in zijn of haar borst sluimert. Zodra het hondenfluitje klinkt – revolutie, inspraak, kritiek, verandering, of hoe al die politieke prikkelwoorden ook mogen luiden – giert de adrenaline van de studententijd voor eventjes weer door de dichtslibbende aderen.

nrc.next,

met adjectief ervoor


  • dit amper hoorbare hondenfluitje
  • het meest prominente hondenfluitje

Nu [...] Gillum volgens sommige peilingen iets voorligt en op weg lijkt de eerste Afro-Amerikaanse gouverneur van Florida te worden, maakt landbouwminister Sonny Perdue zich zorgen. Hij voerde dit weekeinde campagne voor DeSantis en zei: „En daarom is deze verkiezing zo katoenplukkend belangrijk voor de staat Florida." Een dogwhistle, zo werd in de VS geconcludeerd. Een klassiek voorbeeld van gecodeerde woordkeus waarmee politici appelleren aan racisme, terwijl ze kunnen blijven zeggen dat ze het zo niet bedoeld hebben. Dit amper hoorbare hondenfluitje, zegt Michael Cohen, columnist van The Boston Globe, „is in deze campagne vervangen door racistisch luchtalarm. Het is de meest openlijk racistische campagne sinds 1968."

nrc.next,

"'From the River to the Sea, Palestine will be free' is eigenlijk het meest prominente hondenfluitje van de afgelopen maanden. De Anti-Defamation League (een Joodse organisatie die strijdt tegen antisemitisme, red.) heeft gezegd dat dit een antisemitische beschuldiging is die het Joodse recht op zelfbeschikking ontkent. Inclusief het verjagen van Joden uit wat ze zien als hun oorspronkelijke thuisland. Er zit een negatieve connotatie aan die bepaalde groepen uitsluit." Tegelijkertijd kun je niet hard maken dat iedereen die de leus op straat schreeuwde zich bewust was van de connotatie die eraan wordt gegeven. De grens tussen ironische, vage leus en hondenfluitje is (bewust) dun en vloeibaar.

NRC,

Domein politiek en bestuur
Tijd neologisme