Klimaatpsychologie is een relatief nieuw 'domein'. In Groot-Brittannië, Schotland
en Noord-Amerika bestaat sinds 2009 The Climate Psychology Alliance. De Britse Renee
Lertzman is medeoprichtster en beschrijft in haar boek Environmental Melancholia (2015)
de impact van de klimaatcrisis op de menselijke psyche. Volgens Lertzman zou milieumelancholie
(zie inzet) er deels de oorzaak van zijn dat een grote groep mensen amper tot niet
reageert op de klimaatveranderingen. Anderen schieten dan weer door in hun poging
er iets aan te doen en neigen naar obsessieve 'ecorexia'. Noch milieumelancholie noch
ecorexia staat in de DSM-5, het standaardwerk voor de classificatie van psychische
stoornissen van de American Psychiatric Association.
De avond in Utrecht past in een golf van groeiende aandacht voor de psychologie van
klimaatverandering. En dan niet de psychologie achter minder vlees gaan eten en gedragsverandering
om duurzamer te leven, maar onderzoek naar wat de catastrofale voorspellingen doen
met de menselijke psyche. Er zijn steeds meer congressen over het onderwerp, in het
Verenigd Koninkrijk bestaat er al een wetenschappelijke vereniging voor wetenschappers
die dit onderwerp bestuderen. Het gaat in het nieuwe onderzoeksveld over verschijnselen
als 'pretraumatische stress', 'milieumelancholie', 'klimaatdepressie'. Op sociale
media circuleert al langer het woord ecorexia; het gevoel dat je alles doet om duurzaam
te leven maar dat het toch niet genoeg is. Ook de term vliegschaamte, en de tegenhanger
treintrots komt voorbij, net als landschapspijn.
Renee Lertzman over milieumelancholie. Dat niet iedereen in actie komt tegen klimaatverandering,
ligt volgens klimaatpsycholoog Renee Lertzman niet aan een gebrek aan kennis of urgentiegevoel.
Milieumelancholie en innerlijke conflicten weerhouden mensen ervan in actie te komen.
Lertzman adviseert de milieubeweging: pak eerst die angsten en conflicten aan. En
ga in gesprek.
Ze denkt dat een vorm van milieumelancholie – een aanhoudende vorm van rouw – aan
de basis staat van een groot deel van ons gebrek aan reactie op de ecologische verwoesting.
'Als we angst van mensen begrijpen, dan kunnen we ook begrijpen waarom mensen vaak
vermijden wat het meeste pijn doet, zelfs als het uiteindelijk tegen ze werkt.'
