Samenleving zonder een middenklasse van enige betekenis. Op 24 september 2015 hield vicepremier en minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Lodewijk Asscher de jaarlijkse Willem Dreeslezing onder de titel 'Naar een nieuw sociaal contract: over de waarde van de middenklasse'. In zijn toespraak ging de PvdA-bewindsman lijnrecht in tegen de ideologie van coalitiepartner VVD: "De wilde hengst van de vrije markteconomie moet de goede kant op gestuurd worden." Kernpunt van zijn betoog was de constatering dat de middenklasse in Nederland, de motor van de economie, langzaam aan het verdwijnen is, vooral door de toename van het aantal zzp'ers en mensen die werken op basis van een flexcontract. Voor zo'n type samenleving kwam Asscher met de term kopvoetersamenleving en kopvoetermaatschappij op de proppen. Hij kwam op het idee voor die termen door een tekening van zijn jongste zoon: "Zo'n vertederende tekening die peuters maken als ze een mens tekenen. Zonder romp. Met armen en benen direct aan het hoofd." Een kopvoeter is dus een getekend poppetje zonder romp.
Een kopvoetersamenleving…
is een samenleving
| Aard herkomst | inheems woord |
|---|---|
| Vroegste datering | 2015 |
| Bedenker | Lodewijk Asscher |
| Benoemingsmotief | Zo genoemd omdat deze samenlevingsvorm doet denken aan een kopvoeter, een kindertekening van een mens zonder romp, met armen en benen direct aan het hoofd. |
| Bijzonderheden | Het woord werd, net als het synoniem kopvoetermaatschappij, geïntroduceerd door vicepremier en minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Lodewijk Asscher (PvdA) in de jaarlijkse Willem Dreeslezing (24 september 2015) onder de titel 'Naar een nieuw sociaal contract: over de waarde van de middenklasse'. Het grondwoord kopvoeter zelf is geen neologisme. |
| Vorm | Afbreking | |
|---|---|---|
| Enkelvoud | kopvoetersamenleving | kop.voe.ter.sa.men.le.ving |
| Aantal lettergrepen | 7 |
|---|---|
| Hoofdklemtoon | 1ste lettergreep |
| Type | zelfstandig naamwoord |
|---|---|
| Naamtype | soortnaam |
| Geslacht | vrouwelijk |
| Lidwoord | de |
| Getal | geen meervoud |
| Betekenisklasse | abstractum |
| Betekenisklasse | verzamelnaam |
| Type | samenstelling |
|---|---|
| Linkerlid | kopvoeter |
| Linkerlidtype | zelfstandig naamwoord |
| Rechterlid | samenleving |
| Rechterlidtype | zelfstandig naamwoord |
| Tussenklank | geen |
| Hyperoniem | samenleving |
|---|---|
| Synoniem | kopvoetermaatschappij |
We zijn van oudsher gericht op het opkomen voor en beschermen van de onderklasse. Op het scheppen van mogelijkheden en kansen voor mensen om hun leven te verbeteren. Om vooruit te komen. Om hen te verheffen, juist zodat ze tot de middenklasse kunnen opklimmen. Maar dat streven is gedoemd te mislukken in een kopvoetersamenleving.
Verder heeft minister Asscher onlangs gewaarschuwd voor het uitkleden van de middenklasse door wat de VVD wil met CAO's en werknemersrechten. Hij noemde het gevaar van de zogenaamde kopvoetersamenleving, namelijk een samenleving waarbij iedereen arm en geen rechten meer heeft, met daarbij een kleine en een schatrijke elite.
| Houding | pejoratief |
|---|---|
| Domein | politiek en bestuur |
| Tijd | neologisme |